Нарны хэт ягаан туяаны (UV) хорт нөлөөнөөс арьсаа хамгаалахад зайлшгүй шаардлагатай, харин ихэнх хүмүүсийн төдийлөн анхаарал хандуулдаггүй нарны тос нь арьсыг хамгаалах чухал үүрэгтэй байдаг. Дэлгүүр худалдааны газруудад олон төрлийн бүтээгдэхүүн байдаг учраас зөв бүтээгдэхүүнийг сонгоход амаргүй байж болох юм. Тиймээс энэхүү зөвлөгөөгөөр нарнаас хамгаалах тосны төрөл, ашиг тус болон хэрхэн үр дүнтэй хэрэглэх талаар хуваалцана.
Хэт ягаан туяаны талаар ойлгох нь
Нарнаас хамгаалах тос яагаад чухал вэ гэдгийг ойлгохын тулд хэт ягаан туяаны төрлийг ойлгох нь чухал:
UVA туяа:
- Арьсны гүнд нэвтэрдэг урт долгионы хэт ягаан туяа.
- Арьс хөгшрөх, үрчлээ үүсэх, арьсны урт хугацааны гэмтэл үүсэхэд нөлөөлдөг.
- Шил болон үүлсээр нэвтэрч чадна.
UVB туяа:
- Арьсны гадаргууг гэмтээдэг богино долгионы хэт ягаан туяа.
- Нарны түлэгдэлт болон арьсны ихэнх хавдрыг үүсгэдэг.
- Өдрийн дундаас эхлэн зуны улиралд илүү хүчтэй байдаг.
UVC туяа:
- Хамгийн богино бөгөөд хамгийн хортой туяа боловч дэлхийн озоны давхаргаар шингэж, гадарга дээр хүрдэггүй.
Нарнаас хамгаалах тосны төрөл
Нарны тос нь найрлага, арьсыг хэрхэн хамгаалах үйлчлэлээрээ өргөн хүрээнд ангилагддаг:
1. Физик (эрдэс) нарнаас хамгаалах тос
Физик нарны тос гэдэг нь органик, байгалийн гаралтай гэдгийг шууд утгаар нь хэлдэггүй. Үнэн хэрэгтээ, физик нарны тос нь үндсэндээ цайрын исэл (zinc oxide), титаны давхар исэл (titanium dioxide) зэрэг эрдэс бүрэлдэхүүнтэй байдаг. Эдгээр эрдэс нь арьсны гадаргууг хамгаалж, нарны хэт ягаан туяаг арьсанд хүрэхээс өмнө буцааж ойлгодог.
Гол найрлага: Цайрын исэл, Титаны давхар исэл
Механизм:
- Хэт ягаан туяаг арьснаас холдуулж, тараан шингээдэг.
- Арьсны гадаргуу дээр физик саад үүсгэдэг.
Давуу тал:
- UVA болон UVB туяанаас илүү үр дүнтэй хамгаалж чаддаг.
- Арьсны цочрол үүсгэх магадлал бага, мэдрэмтгий арьсанд тохиромжтой.
- Түрхсэний дараа шууд үр дүнтэй байдаг.
Сул тал:
- Арьсанд сайн шингэхгүй цайвар өнгө үлдээж болно, ялангуяа бараан арьстай хүмүүсийн хувьд.
- Химийн найрлагатай нарны тостой харьцуулахад хүнд, тослог байж болно.
Хэнд Тохиромжтой Вэ:
- Мэдрэмтгий арьс, ялангуяа розацеи эсвэл экзем зэрэг арьсны өвчтэй хүмүүст.
- Шууд хамгаалах шаардлагатай үед.
2. Химийн (Органик) нарнаас хамгаалах тос
Химийн нарны тос болон байгалийн гаралтай нарны тос нь хоёр өөр ойлголт. Химийн нарны тос нь арьсанд шингэж, хэт ягаан туяаг шингээж, дулаан болгон хувиргадаг химийн нэгдлүүдийг ашигладаг. Харин байгалийн гаралтай нарны тос нь ихэвчлэн органик, байгальд ээлтэй найрлагатай бүтээгдэхүүнүүдийг хэлдэг бөгөөд энэ нь физик эсвэл химийн нарны тосны аль алинд байж болно.
Гол Найрлага: Оксибензон, Авобензон, Октиноксат, Хомосалат, Октокрилен, Октисалат
Механизм:
- Хэт ягаан туяаг шингээж, дулаан болгон хувиргадаг бөгөөд арьсанд нэвчихээс сэргийлдэг.
Давуу тал:
- Гоёмсог, тунгалаг төгсгөлтэй байдаг.
- Ихэвчлэн нэмэлт арьс арчилгааны ашиг тустай (антиоксидант, чийгшүүлэгч) нэмэлт агуулсан байдаг.
Сул тал:
- Үр дүн гаргаж хамгаалах хүртэл 15-30 минут шаардана.
- Арьсны цочрол эсвэл харшил үүсгэх магадлалтай
- Хэрвээ химийн найрлагатай бол байгаль орчинд сөрөг нөлөөтэй байж магадгүй.
Хэнд Тохиромжтой Вэ:
- Энгийнээс тослог арьсанд.
- Хөнгөн, тослоггүй шингэц сайтай.
Өргөн хүрээний хамгаалалттай нарны тос
Өргөн хүрээний хамгаалалттай тос нь UVA болон UVB туяанаас хамгаалдаг. Физик эсвэл химийн аль нь ч бай, өргөн хүрээний хамгаалалттай гэсэн шошготой байдаг.
Өргөн хүрэээнд нарнаас хамгаалах тос нь аль аль туяанаас хамгаалах зорилготой бөгөөд дараах ашиг тустай.
Ашиг Тус:
- Өргөн хүрээний хамгаалалт: UVA болон UVB туяанаас үр дүнтэй сайн хамгаална. Ингэснээр арьсны гэмтэл, нарны түлэгдэлт, арьсны хөгшрөлт, арьсны хорт хавдраас урьдчилан сэргийлэх боломжийг нэмэгдүүлдэг.
- Бүх төрлийн арьсанд тохиромжтой: Физик болон химийн нарны тосны аль аль ашиглаж өргөн хүрээний хамгаалалттай болгодог тул бүх төрлийн арьсанд тохиромжтой.
- Үр дүнтэй: Өргөн хүрээний нарнаас хамгаалах тос нь SPF (Sun Protection Factor) үнэлгээгээр тодорхойлогдсон байдаг. SPF 30 болон түүнээс дээш хамгаалалттай тос сонгох нь арьсыг илүү үр дүнтэй хамгаална.
SPF: Энэ юу гэсэн утгатай вэ?
SPF буюу Нарнаас Хамгаалах Фактор нь нарнаас хамгаалах тосны UVB туяанаас хамгаалах түвшинг хэмждэг. SPF тоо хэмжээний тайлбарыг энд хүргэж байна:
- SPF 15: UVB туяаны ойролцоогоор 93%-ийг хаана.
- SPF 30: UVB туяаны ойролцоогоор 97%-ийг хаана.
- SPF 50: UVB туяаны ойролцоогоор 98%-ийг хаана.
Зөв SPF Сонгох Нь
- Өдөр Тутмын Хэрэглээ: SPF 15-30 нь ерөнхийдөө хангалттай.
- Гадаа Удаан Байх Үед: SPF 30 ба түүнээс дээшийг сонгоорой.
- Мэдрэмтгий Арьс эсвэл Өндөр Эрсдэлтэй Бүс буюу хурц нартай үед: SPF 50+ нь илүү тохиромжтой.
Хэрэглээний Зөвлөмжүүд
Арьсаа үр дүнтэй хамгаалахын тулд нарнаас хамгаалах тосыг зөв хэрэглэх нь чухал:
- Хэмжээ: Нэг шахалт буюу гарын хонхорхойг дүүргэх хэмжээтэйг авч бүх биед түрхэнэ.
- Хугацаа: Нарны тосыг хэрэглэхээс 15-30 минутын өмнө түрхэнэ, ялангуяа химийн нарны тосыг.
- Давтамжтай түрхэх: Хоёр цаг тутамд болон усанд сэлсний дараа, хөлрөлтийн дараа, алчуураар арчиж хуурай болгосны дараа дахин түрхэх хэрэгтэй.
- Үлдсэн Хэсгүүд: Чих, хүзүүний ар тал, хөлний дээд тал, гарын ард гэх мэт хэсгүүдийг мартаж болохгүй.
Тусгай Анхаарах Зүйлс
Усны хамгаалалттай нарны тос
- Усанд сэлэх эсвэл хүнд хөлрөлттэй үед тохиромжтой.
- Усны хамгаалалтын үргэлжлэх хугацааг (40 эсвэл 80 минут) анхаараарай.
Хүүхдэд зориулсан нарны тос
- Залуу хүүхдүүдэд мэдрэмтгий арьстай тул физик нарны тос сонгох.
- Оксибензон агуулсан нарны тосноос зайлсхий.
Нарны Тос болон Нүүр Будалт
- Нэмэлт хамгаалалтын тулд SPF-тэй нүүр будалтын бүтээгдэхүүн сонгох.
- Нүүр будалтын доор нарны тос давхарлаж түрхэх нь илүү сайн хамгаалалт болно.
Дүгнэлт
Нарнаас хамгаалах тос нь нарны хэт ягаан туяаны хорт нөлөөний эсрэг өдөр тутмын арьс арчилгааны салшгүй бүрэлдэхүүн хэсэг юм. Нарнаас хамгаалах тосны төрөл, зөв хэрэглээний талаар ойлгосноор таны арьсанд тохирсон, амьдралын хэв маягт тохирсон бүтээгдэхүүнийг сонгоход тусална. Хамгийн сайн нарны тос бол тогтмол хэрэглээ юм.
Нартай зуны дэлгэр цагаа зугаатай өнгөрөөж, арьсаа хамгаалаарай!
